در طب سنتی ایران علاوه بر دستورهای کلی که برای سلامت جسم و روان وجود دارد، برای حفظ و افزایش سطح سلامتی اعضای مهم بدن نیز دستورهای خاصی داده شده است که به طور مختصر به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
حفظ سلامت مغز
- لازم است از مصرف زیاد غذاهای بخارزا (مثل سیر، پیاز خام، تره، شاهی) پرهیز کنید.
- بوییدن بوهای بد به مغز آسیب می رساند و برعکس بوییدن بوهای خوش و متناسب با مزاج شخص (بنفشه، نیلوفر و صندل برای گرم مزاجان و مشک، عود و نرگس برای سرد مزاجان) سبب تقویت دِماغ می شود، لذا در مواجهه و انتخاب بوها باید دقت کنید.
- از زیاده روی در خواب، بیداری و نزدیکی جنسی پرهیز کنید.
- از پرخوری و مصرف چیزهای بسیار ترش اجتناب کنید.
- از افراط در تفکر و اندیشه مداوم درباره مطالب دقیق و حساس دوری نمایید.
حفظ سلامت چشم
- از پرخوری و مداومت در مصرف غذاهای غلیظ و بخار انگیز مثل حلیم، عدس، کله و پاچه، پیاز، سیر، تره، بادنجان و باقلا پرهیز نمایید.
- زیاده روی در خواب و بیداری و کثرت رابطه جنسی به چشم آسیب می رسانند.
- از حرکت در دود و غبار پرهیز کنید.
- افراط در مطالعه خط های ریز و نگاه کردن به اشیاء براق، روشنی ها و سفیدی ها مخصوصا نگاه کردن به اشیاء براق که آفتاب بر آن تابیده باشد، برای چشم مضر است.
حفظ سلامت گوش
- به کار بستن آنچه که در مورد سلامت چشم گفته شد ضروری است.
- از داخل کردن اشیای خارجی به گوش (مثل گوش پاک کن و آب) باید پرهیز کرد.
- از صداهای ترسناک و خیلی بلند مثل گوش دادن به موسیقی با صدای بلند اجتناب کنید.
- در صورت صلاحدید پزشک، چکاندن روغن بادام تلخ نیم گرم در گوش هفته ای یک بار مفید است.
حفظ سلامت دندان
- از دیدگاه طب سنتی، یکی از دلایل خرابی و بدرنگی دندان ها، مشکلات گوارشی است پس برای سلامت و سفیدی دندان ها لازم است به اصلاح دستگاه گوارش و وضعیت هضم در معده پرداخت.
- جویدن چیزهای کند کننده دندان مثل ترشی ها و میوه های خام ترش و هم چنین از خوراکی ها یا نوشیدنی های بسیار گرم یا بسیار سرد به دنبال هم پرهیز کنید.
- استفاده از مسواک به اعتدال لازم است و در به کار بردن مسواک نیز نباید افراط کرد، زیرا موجب تحلیل بافت دندان و لثه می شود.
- مداومت به خلال یا نخ دندان بعد از غذا به جهت دفع ریزه های غذا از خلل و فرج دندان ها به سلامتی آن ها کمک می کند.
حفظ سلامت قلب
- همّ و غم بزرگترین دشمن قلب است و برای حفظ صحت آن باید از امور ناخوشایند و دل آزار دوری کرد و شادی معتدل را شیوه خود ساخت و هم صحبت و همنشین خوب برگزید.
- استفاده از غذاهایی که مولد خون لطیف باشند مثل گوشت گوسفند یک ساله، کبک، تیهو، جوجه خروس و زرده تخم مرغ عسلی برای سلامت قلب مفید است.
- از مداومت به غذاهای غلیظ مثل گوشت گاو و بز دوری کنید.
- استشمام بوهای خوش، متناسب با مزاج مقوی قلب و نشاط آور است.
حفظ سلامت معده
- اموری مانند پرخوری، خوردن چیزهای چرب، روی هم خوری غذاهای مختلف، گرسنگی مفرط و خوردن آب در میان غذا به معده آسیب می زنند و باید از چنین اموری دوری کرد.
- مصرف غذاها و کباب های مقوی مثل کباب کبک، تیهو، بچه خروس و طعام هایی که از گوشت های مذکور با ادویه های گرم مثل زیره، دارچین و هل به عمل آورده باشند،متناسب با حال و موافق مزاج، موجب تقویت معده و هاضمه می گردد.
- برای حفظ صحت معده لازم است از شربت های مقوی معده مثل سکنجبین، شربت لیمو، ترنج، غوره، انار، زرشک و از معجون های مقوی و برطرف کننده رطوبت مانند زنجبیل پرورده استفاده کنید.
حفظ سلامت کبد
- نانی که خمیرش خوب رسیده و نمکش معتدل باشد برای کبد مفید است.
- گوشت های سریع الهضم (متناسب با مزاج) که همراه ادویه های گرم پخته شده باشند مفید است.
- مویز، انجیر و فندق برای کبد مفید اند.
- پیاپی خوردن غذاهای گوناگون بر روی هم و عدم رعایت ترتیب غذا به کبد آسیب می زند.
- نوشیدن آب سرد هنگام ناشتا، پس از حمام گرم، رابطه جنسی و ورزش می تواند منجر به استسقاء (جمع شدن مایعات در حفره‌های بدن که از علائم بیماری قلبی یا کبدی است) می شود.
- مداومت بر غذاهای غلیظ مثل گوشت گاو و نان روغنی که آردش فاقد سبوس باشد و نان فطیر و غذاهای لزج مثل پاچه و امثال آن برای کبد مضر هستند.
منبع:
